مقاله بررسی تأثیر بازارچه های مشترک مرزی بر اقتصاد و رفاه مناطق مرزنشین
|
مقاله بررسی تأثیر بازارچه های مشترک مرزی بر اقتصاد و رفاه مناطق مرزنشین
مقاله بررسی تأثیر بازارچه های مشترک مرزی بر اقتصاد و رفاه مناطق مرزنشین در 19 صفحه ورد قابل ویرایش با فرمت doc
|
|
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 52 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 19 |
مقاله بررسی تأثیر بازارچه های مشترک مرزی بر اقتصاد و رفاه مناطق مرزنشین در 19 صفحه ورد قابل ویرایش با فرمت doc
چکیده
در سراسر مرزهای کشور ایران مرزنشینانی سکونت دارند که در زندگی خود دارای مشکلات بسیار و متعددی هستند. عمدهترین آنها عبارتند از: بیکاری، فقر، کمبود درآمد و سرمایه، مشکلات امنیتی- سیاسی، کمبود زمینهای کشاورزی، آب، مراکز بهداشتی، درمانی و آموزشی، کمبود راههای ارتباطی، شرایط بد آب و هوایی و بسیاری دیگر از این مسائل. وجود این مشکلات باعث دگرگونی و تحول بسیاری در زندگی این مردمان شده است که آنها را اجباراً به سوی معضلات و نابسامانیهایی چون مهاجرت قاچاق کالا، شورش و ناامنی در این مناطق، عدم همنوایی با دولت مرکزی و ضد سیستمی عمل کردن سوق داده است. در جهت مقابله با مشکلات مذکور، دولت در سال 1367 به طور غیر رسمی و در سال 1372 به صورت رسمی اقدام به تأسیس بازارچههای مشترک مرزی نمود که در حال حاضر تعداد این بازارچهها به 52 بازارچه در سطح کشور رسیده است. از این لحاظ برای بررسی عملکرد این بازارچهها و نقش و جایگاه آنها بر اقتصاد و وضعیت رفاهی مرزنشینان، پژوهش حاضر سعی بر آن دارد که به مجموعه سؤالات زیر پاسخ دهد: بازارچههای مشترک مرزی چه نقشی در وضعیت رفاهی مردم منطقه ایفا نمودهاند؟ آیا ایجاد بازارچههای مرزی توانستهاند تأثیر مثبتی بر متغییرهای رفاهی (اشتغال، درآمد، تأمین کالاهای مورد نیاز، تغذیه، بهداشت، اوقات فراغت، مسکن، محیط، امنیت اقتصادی و اجتماعی) داشته باشند؟ و به دنبال آن تأثیر بازارچهها بر حجم اقتصاد غیر رسمی، سرمایه اجتماعی مرزنشینان و پدیده مهاجرت روستاییان در این منطقه مورد بررسی قرار میگیرد. این نوشتار حاصل پژوهشی میدانی از بازارچههای مرزی سردشت و پیرانشهر در استان آذربایجان غربی است که با استفاده از روش تحقیق کمی- کیفی صورت گرفته است. روش انجام آن در بخش نظری، کتابخانهای و اسنادی و در بخش عملی، پیمایشی میباشد. در روش اسنادی از فیش، اسناد و نامههای اداری، گزارشات و مقالات مؤسسات و وزارتخانهها و سازمانهای ذیربط و در شیوه میدانی از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده همراه با مشارکت استفاده شده است. دادههای آن نیز همچنین از طریق پیمایش و با ابزار پرسشنامه به دست آمده است. در این بررسی دو بازارچه «کیله» و «تمرچین» به عنوان نمونه انتخاب شدهاند تا بررسی دقیق روی آنها انجام بگیرد. در نهایت با بررسی عمقی مسئله نتایج و دستاوردهای زیر حاصل گردید:
- فعالیت بازارچههای مرزی باعث ایجاد اشتغال مستقیم و غیر مستقیم (حمل و نقل بار و مسافر، عملیات بارگیری و...)، همچنین تحرک شغلی مرزنشینان گردیده که سهم اشتغال غیر مستقیم به مراتب بیشتر از اشتغال مستقیم میباشد.
- فعالیت بازارچههای مرزی باعث افزایش درآمد مرزنشینان گردیده است که در این میان درصد کمی بیشترین درآمد و سهم اکثریت به مراتب کمتر میباشد.
- استقرار بازارچه و ایجاد اشتغال برای ساکنین مرزنشین نتوانسته از خیل عظیم مهاجران روستایی به شهر بکاهد اما از اقتصاد غیر رسمی در این منطقه تا حد زیادی کاسته است.
- بازارچه مشترک مرزی تأثیر شگرفی در تأمین مایحتاج نیازهای ساکنین مرزنشین نداشته و کالاهای مبادله شده عمدتاً رویکرد فرا استانی و فرا منطقهای دارند.
- فعالیت و استقرار بازارچهها در منطقه هر چند توانستهاند دربسیاری از متغیرهای رفاهی از قبیل تغذیه، بهداشت، مسکن و محیط زیست، بهبود نسبی ایجاد کنند اما در این میان نتوانستهاند در زمینه فراغت اثر مثبتی بر جای بگذارند به طوری که بعد از استقرار بازارچه از میزان فراغت پاسخگویان کاسته شده است.
- علارغم اینکه بازارچهها توانستهاند حداقل امنیت نسبی از لحاظ اقتصادی در منطقه ایجاد کنند، و تاحد زیادی سرمایهگذاری اقتصادی در منطقه نسبت به قبل از آن روند صعودی داشته باشد، متأسفانه ایجاد و رونق بازارچهها نتوانستهاند به شاخصهای امنیت اجتماعی در منطقه کمک شایانی بکند.
بنابراین بازارچههای مرزی که نقش مکانهای مرکزی را در نواحی مرزی به عهده دارند، اما بر اساس نظریه قطب رشد که معتقد به پخش توسعه تا شعاع معینی است، تصور نمیرود حداقل در کوتاهمدت آثار توسعهای ناشی از فعالیت بازارچهها در حوزه نفوذ آنها یعنی جایی که سکونتگاههای روستایی پراکندهاند، انتشار یابد. به این ترتیب با فعالیت بازارچهها به صورت کنونی عملاً توسعه مناطق مرزی مسئله بر انگیز است.
در نهایت اینکه واقعیات موجود نشان میدهد که بازارچههای مرزی اگر چه در پارهای موارد نقش مثبت و موثری داشتهاند، و توانستهاند تغییرات مثبتی را در اقتصاد معیشتی مردم مرزنشین پدید آوردهاند، ولی عملکرد چند ساله آنها نشان میدهد که با اهداف اولیه تأسیس همخوانی ندارند.
کلمات کلیدی: مرز، مناطق مرزی، وضعیت رفاهی، بازارچه مشترک مرزی
فهرست مطالب :
مقدمه
بیان مسأله
اهداف تحقیق:
روش تحقیق
پیشینه تحقیق:
چارچوب نظری تحقیق:
دیدگاههای راجع به امنیت و توسعه در مناطق مرزی
نگرش قائل به تقدم امنیت بر توسعه
نگرش قائل به تقدم توسعه بر امنیت
نگرش قائل به درک متقابل توسعه و امنیت
مبانی نظری توسعه و آمایش مناطق مرزی
آمایش سرزمین و جایگاه بازارچه های مرزی در آن
تحلیل مفهوم استنباطی مرز از دیدگاه نظریه قطب رشد
تحلیل مفهوم استنباطی مرز از دیدگاه نظریه مرکز - پیرامون
رویکرد نهادگرایی اقتصادی بازارچههای مرزی
یافته های تحقیق
مشکلات بازارچهها
نتیجهگیری و پیشنهادات
منابع
